Lianne de Vries is Sociaal Psychiatrisch Verpleegkundige bij PPC Zaanstad en zit in het bestuur van de beroepsvereniging. Ze volgde de train de trainer HKT-R module bij RINO Zuid en geeft nu zelf training aan professionals die met de HKT-R (gaan) werken. Het Justitieel Complex (JC) Zaanstad biedt plaats aan meer dan 1.000 justitiabelen, waaronder ook gedetineerde psychiatrische patiënten. Voor hen is er speciale zorg in een inpandige afdeling, het Penitentiair Psychiatrisch Centrum (PPC).
Hoe is de HKT-R nu ingericht in het PPC?
‘We passen de HKT-R hier toe als een patiënt zeven weken binnen is, na een jaar volgt een tussentijdse meting. En zodra hij of zij de PPC weer verlaat, doen we de taxatie nog een keer. Na de gebeurtenis met Michael P. is het indiceren van de risico’s bij forensische patiënt verplicht. Iedere PPC heeft een eigen werkwijze, die past bij de doelgroep die ze begeleiden. De gemiddelde patiënt verblijft 3 maanden in het PPC. Daardoor is er soms weinig tijd om stil te staan bij de uitkomsten van een HKT-R. De vraag is dan ook of dit een passend instrument is voor onze doelgroep.’
Je koos er toch voor om de train de trainer module HKT-R te volgen. Waarom?
‘Ik heb ook met de HKT-R gewerkt toen ik nog werkte in een tbs-kliniek. Door de training in mijn huidige rol opnieuw te doen, kreeg ik een nieuw inzicht. Je kunt er veel meer uithalen, als je hem inzet als behandeltool. Vanuit die motivatie ben ik de train de trainer opleiding gaan doen. Zodat ik er in de toekomst meer mee kan doen: training en voorlichting geven binnen de PPC. Want ik zie wel potentie in het instrument. Daarom vind ik het ook belangrijk om het gesprek hierover aan te gaan. Er zijn ook patiënten die pas na een halfjaar of zelfs anderhalf jaar de PPC verlaten. Je kunt er veel meer mee als je anders gaat kijken. Je hoeft er echt niet veel meer voor te doen of veel extra tijd in te steken om de tool als behandelhulpmiddel in te zetten.’
Hoe kun je (binnen de PPC) de HKT-R dan zinvol inzetten?
‘Daarvoor neem ik PPC Vught als voorbeeld. Zij hebben de HKT-R anders geïmplementeerd. Daar zien ze de HKT-R als behandeltool. Ze bespreken de resultaten ook met de patiënt. Scoort een patiënt bijvoorbeeld een vier op verslaving? Dan ga je in gesprek: hoe gaat het nu? Hoe kunnen we die score naar beneden halen? Als mentor of begeleider krijg je op die manier een veel essentiëlere rol in de behandeling van de patiënt. Je kunt actiever en gerichter werken én de patiënt betrekken bij de behandeling. Het geeft ook transparantie. Zo hoeft de patiënt niet te denken ‘waar is iedereen hier in godsnaam mee bezig?’. Je werkt samen aan één doel: het recidiverisico naar beneden brengen. En daar kun je al mee beginnen in een PPC.’
Als je de HKT-R als behandeltool ziet, wat verandert er dan concreet?
‘Scoort iemand bijvoorbeeld hoog op factoren als verslaving, antisociaal gedrag of beïnvloeding van netwerk? Dan kunnen we daar best wat mee. Binnen de PPC hebben we een aanbod in trainingen en behandelingen waarvoor je je patiënten kunt aanmelden. Of je kijkt hoe je het netwerk van die patiënt kunt betrekken bij de behandeling. Misschien hebben familieleden negatieve invloed op de medicatie-inname van de patiënt omdat zij niet achter de medicatie staan. Zie je de HKT-R puur als risicotaxatie? Dan vink je beïnvloeding van netwerk aan en doe je verder niets. Zie je het ook als behandeltool? Dan kijk je wat voor interventie je inzet om die hoge score naar beneden te halen. Ga je in gesprek met de familie? Geef je ze psycho-educatie over het gebruik, nut en belang van de medicatie? Als je de HKT-R als behandeltool ziet, ga je veel bewuster nadenken.’
De HKT-R als behandeltool: zo werkt het
Met de HKT-R spin worden veranderingen tijdens de behandeling gevisualiseerd. Bij iedere behandelevaluatie kun je nu letterlijk, met de cliënt erbij, op individu specifieke thema’s kijken naar het actuele beeld en dit vergelijken met een beeld uit een voorgaande periode. Iedereen kan beoordelen of er positieve of negatieve veranderingen zijn opgetreden en bespreken waar dit mogelijk door komt. Sinds kort is er voor cliënten ook een HKT-R zelfscore app.
Hoe leer je anders naar de HKT-R kijken?
‘De eerste keer dat ik een module bij RINO Zuid volgde over de HKT-R was in 2011. Toen vond ik het vooral een risicotaxatie-instrument. De laatste keer, in 2021, leerde ik het instrument veel meer toepassen als behandeltool. Ik moet zeggen dat de tweede keer me veel meer aansprak en écht handvatten gaf om die risicotaxatie leuker en interessanter te maken. Dat vind ik verfrissend om te zien. Je kunt er zoveel uit halen. Die eyeopener gun ik iedereen in de forensische zorg.’
Zelf aan de slag?
Wil jij ook leren werken met HKT-R als behandeltool? Kijk op https://www.rinozuid.nl/aanbod/hkt-r-risicotaxatie-en-behandelevaluatie voor meer informatie.